GIANG TÍM BỊU
GIANG TÍM BỊU
Gynocardia odorata
R. Br., 1820
Hydnocarpus odoratus (R.Br.)
Lindl. ex Voigt, 1845
Chaulmoogra odorata Roxb., 1832
Chilmoria dodecandra Buch.- Ham.,
1822
Gynocardia antisyphilitica Pierre
ex Tschirch, 1923
Họ: Mùng quân Flacourtiaceae
Bộ: Hoa tím Violales
Đặc điểm nhận
dạng:
Cây gỗ thường
xanh, thẳng, đẹp, cao 18 m, đường kính 30 cm. Vỏ dày 4 - 7 mm, màu nâu nhạt hoặc
màu vàng nhạt. Lá hình thuôn, chất dai, chóp nhọn ngắn, gốc lá hình nêm rộng
hoặc gần tròn; mép lá nguyên hơi uốn ngược; gân bên chỉ có 6 - 8 đôi; gân cấp 3
không rõ; cuống lá dài 1 - 1,5 cm. Hoa có hiện tượng mọc cụm trên mấu ở thân
già, màu vàng nhạt, đường kính 3 - 4 cm. Lá đài dính hình chén, có 3 - 5 thùy
dài ngắn không đều. Nhị nhiều, chỉ nhị có lông tơ. Bầu trên, có lông. Noãn 6 -
7. Quả mọng, hình cầu to, đường kính gần 10 cm, giống như quả các loại Đại phong
tử (Hydnocarpus); cuống quả dài khoảng 2 cm, dai chắc. Vỏ quả ngoài dày, chắc.
Đặc biệt quả thường mọc trên thân cây già từ gốc đến ngọn như loài Dâu gia đất (Baccaurea)
- đặc điểm của rừng nhiệt đới. Hạt xếp lổn nhổn như các loại Đại phong tử nhưng
số hạt ít hơn.
Sinh học, sinh
thái:
Rải rác trong
vùng rừng núi đá ẩm, hoặc bờ các khe suối, ở độ cao 1.000 - 1.100 m.
Phân bố:
Trong nước: Hà
Giang ( Quản Bạ).
Nước ngoài:
Ấn Độ, Bangladesh, Trung Nam Trung Quốc, Đông Himalaya, Myanmar, Nepal, Thái
Lan.
Giá trị:
Gỗ ít được sử
dụng, nhưng quả là nguồn thức ăn cho khỉ. Là loài cây lá rộng, thích nghi ở vùng
núi đá.
Tình trạng:
Phân bố hẹp, mới
chỉ gặp ở 1 điểm tại Hà Giang, với số lượng cá thể không nhiều. Nạn phá rừng núi
đá vôi hiện là nguyên nhân có thể dẫn đến nguy cơ tuyệt chủng của loài.
Phân hạng: EN
B1+2a,b
Biện pháp bảo vệ:
Xác định lại điểm
phân bố ở Hà Giang để khoanh vùng bảo vệ. Nghiên cứu nhân giống trồng thêm vào
rừng núi đá vôi ở vùng cao.
Tài liệu dẫn:
Sách đỏ Việt Nam 2007 - phần thực vật - trang 234.