THẰN LẰN CHÂN NGÓN OTA

Cyrtodactylus otai Nguyen et al, 2015

Họ: Tắc kè Gekkonidae

Bộ: Có vảy Squama

Đặc điểm nhận dạng:

Chiều dài từ mút mõm đến lỗ huyệt 86.8 mm. Thân thuôn dài, tách biệt bởi phần cổ thon, hóp. Vùng má lõm. Mõm dài, tròn ở phía trước, dàn hơn đường kính mắt. Vảy mõm nhỏ, tròn, nổi hột, rộng hơn những vảy trán và vùng chẩm. Mắt lớn. Đồng tử dọc. Rìa mí mắt trên có vảy gai. Màng nhĩ hình bầu dục, nhỏ. Mõm và môi trên ở cùng một bên. Vảy môi trên tách biệt với nhau bằng hai vảy nhỏ. Lỗ mũi tròn, được bao quanh bởi vảy mũi, vảy mõm, vảy môi trên đầu tiên và ba vảy dưới mũi. Cằm hình tam giác, hơi hẹp hơn mõm. Hai vảy sau cằm nở rộng, nối nhau ở phía sau, đường bao quanh bởi vảy cằm ở phía trước, vảy môi dưới đầu tiên ở mặt bên và một vảy cằm nở rộng ở phía sau. Vảy môi trên 9/9. Vảy môi dưới 9/9. Vảy lưng nổi hột, nốt sần lưng tròn, hình nón, xuất hiện ở vùng chẩm và lưng, mỗi cái được bao quanh bởi 8 - 9 vảy nột hột, xếp thành 12 - 13 hàng dọc không đều ở thân giữa. Vảy bụng mịn, vảy ở giữa lớn 2 hoặc 3 lần vảy lưng, tròn, lợp lên nhau, lớn nhất ở phía sau, xếp thành 42 - 43 hàng dọc giữa thân. Nếp da bên thân rõ, không có nốt sần. Vùng họng có vảy mịn đồng nhất. 180 vảy bụng giữa cằm và khe huyệt. Nốt sần trước huyệt tiêu biến. vảy đùi nở rộng tiêu biến. Hai hàng vảy nở rộng xuất hiện ở sau vùng vảy sinh lỗ. Lỗ đùi tiêu biến. 7 lỗ trước huyệt xếp thành một hàng nối tiếp, vảy sinh lỗ nở rộng. Chân trước và sau mảnh. Mặt lưng của chân trước được phủ một ít nốt sần phát triển. Mặt lưng chân sau cũng có nốt sần rõ. Ngón chân trước và ngón chân sau không có màng bơi. Mỗi móng vuốt được bao quanh bởi hai vảy. Số lượng màng mỏng dưới chân như sau:

Chân trước, ngón1 có 13 (4 màng mở rộng đáy), ngón II có 16 (5 màng nở rộng đáy), ngón III có 19 (7 màng nở rộng đáy), ngón IV có 19 (7 màng nở rộng đáy), ngón V có 18 (6 màng nở rộng đáy).

Chân sau, ngón I có 14 (5 màng nở rộng đáy), ngón II có 18 (7 màng nở rộng đáy), ngón III có 20 (8 màng nở rộng đáy), ngón IV có 22 (9 màng nở rộng đáy), ngón V có 21 (8 màng nở rộng).

Đuôi hoàn thiện, dài 97.6 mm. Nốt sần sau huyệt 3/3. Đáy của đuôi lưng có nốt sần rõ. Vảy dưới đuôi nở rộng nhẹ, phẳng, mịn.

Màu sắc tiêu bản: Đầu lưng và thân có màu nền là kem xám đen, Một vết nâu sẫm hẹp xuất hiện ở vùng mõm. Mặt lưng của đầu có hoa văn nâu, hình bầu dục, cong và hình thoi. Một sọc đậm trải dài từ sau góc mắt ra sau đến trên màng nhĩ, hình thành một vạch gáy loang viền về sau. Vảy môi màu nâu có khe hở màu kem. Cổ có vết thâm lớn, hình thành một vệt không liên tục. Lưng có sáu vằn nâu viền trắng ngang trong khoảng thân giữa cách nách chân trước và chân sau. Mặt lưng của chân trước và chân sau có vằn và đốm thâm. Đuôi có màu kem xám với chín vằn nâu đậm. Cằm, ngực, họng, bụng và mặt dưới của chân có màu kem. Mặt bụng của đuôi màu xám có vết nâu. Con cái khác con đực ở sự thiếu lỗ trước huyệt và cơ quan sinh dục đôi ở phía đáy đuôi.

Cyrtodactylus otai khác hình thái với các loài cùng giống ở Việt Nam bởi những điểm sau:

Khác Cyrtodactylus bidoupimontis bởi sự thiếu vảy đùi nở rộng (so với 6 - 8 vảy ở Cyrtodactylus bidoupimontis) và nhiều lỗ trước huyệt hơn (7 - 8 lỗ so với 4 - 6 lỗ)

Khác Cyrtodactylus bugiamapensis ở kích thước từ mút mõm đến lỗ huyệt lớn hơn (85.2 - 90.6 mm so với 58.6 - 76.8 mm), thiếu vảy đùi nở rộng (so với 6 - 10 vảy ở Cyrtodactylus bugiamapensis), xuất hiện lỗ trước huyệt ở con cái (so với 0 - 7 lỗ ở in Cyrtodactylus bugiamapensis) và sự khác nhau ở hoa văn màu lưng (vệt vằn ngang thân so với vết loang dọc thân)

Khác Cyrtodactylus cattienensis ở kích thước từ mút mõm đến lỗ huyệt dài hơn (85.2 - 90.6 mm so với 43.5 - 69.0 mm) và sự thiếu vảy đùi nở rộng (so với 3 - 8 vảy ở loài Cyrtodactylus cattienensis)

Khác Cyrtodactylus cucdongensis bởi kích thước từ mút mõm đến lỗ huyệt dài hơn (85.2 - 90.6 mm so với 55.8 - 65.9 mm), sự thiếu vảy đùi nở rộng (so với có ở Cyrtodactylus cucdongensis), nhiều lỗ trước huyệt ở con đực hơn (7 - 8 so với 5 - 6 lỗ), sự không có lỗ trước huyệt ở con cái (so với 4 - 6 lỗ ở Cyrtodactylus cucdongensis), có nhiều màng da dưới ngón IV chân trước hơn (16 - 19 so với 8 - 11)

Khác Cyrtodactylus huynhi bởi kích thước từ mút mõm đến lỗ huyệt dài hơn (85.2 - 90.6 mm so với54.8 - 79.8 mm), có ít hàng vảy bụng hơn (38 - 43 hàng so với 43 - 46 hàng), sự thiếu vảy đùi nở rộng (so với có 3 - 5 vảy) vàkhông có lỗ đùi (so với 3 - 8 lỗ)

Khác Cyrtodactylus thuongae bởi chiều dài thân (85.2 - 90.6 mm so với 57.3 - 77.6 mm), không có vảy đùi nở rộng (so với 2 - 5 vảy ở in Cyrtodactylus thuongae), có nhiều lỗ trước huyệt ở con đực hơn (7 - 8 so với 0 - 1) và sự khác nhau của hoa văn lưng (vằn ngang so với vết loang dọc).

Sinh học, sinh thái:

Loài bò sát kiếm ăn đêm thường sống ở khu vực rừng thường xanh núi đá vôi ở độ cao 800 đến 1.232m m. Chỉ xuất hiện và kiếm ăn vào ban đêm. Thức ăn là những loài côn trùng sống trong khu vực. Đẻ 2 trứng vào đầu mùa mưa hằng năm. Loài mới được đặt tên để vinh danh Giáo sư Tiến sĩ Hidetoshi Ota, Viện Khoa học Tự nhiên và Môi trường, Đại học Hyogo, Nhật Bản, nhằm ghi nhận những đóng góp nổi bật của ông đối với hệ thống học về Tắc kè.

Phân bố

Loài đặc hữu, mới phát hiện ở Việt Nam năm 2014. Loài này phân bố ở rừng núi đá vôi gần thôn Hang Kia (20°44.347’N, 104°53.392’E, cao độ 1.232 m so với mực nước biển), xã Hang Kia, thuộc Hang Kia - Khu bảo tồn Pa Cò, huyện Mai Châu, tỉnh Hòa Bình, Tây bắc Việt Nam.

Mô tả loài: Nguyễn Quảng Trường, Phạm Thế Cường, Phùng Mỹ Trung - WebAdmin.