CÀ DIỆN
CÀ DIỆN
Karomia fragrans
Dop, 1933
Họ: Cỏ roi ngựa Verbenaceae
Bộ:
Hoa môi Lamiales
Đặc điểm nhận dạng:
Cây gỗ, cao 12 - 13 m, đường kính thân tới 40 - 50 cm. Cành non tròn, có lông tơ
rải rác, sau nhẵn; vỏ cây thường có màu đen và có bì khổng. Lá đơn mọc đối, hình
trái xoan, cỡ 8 - 13 x 4 - 6,5 cm; chóp lá nhọn; gốc lá tròn hay tù; mép lá
nguyên; mặt trên nhẵn, có màu nâu khi khô; mặt dưới gần như nhẵn; gân bên 5 - 6
đôi cong hướng lên phía trên, gân mạng rõ ở mặt dưới; cuống lá dài 8 - 15 mm, có
rãnh ở phía trên. Cụm hoa hình chuỳ ở đỉnh cành hay nách lá phía đỉnh cành, dài
và rộng 10 - 15 cm, có lông. Đài hình nón ngược, có lông rải rác ở phía ngoài, 5
gân dọc ống rõ, 5 thuỳ rất ngắn hay gần như nguyên.
Tràng màu xanh lam, dài 10 - 12 mm, ống tràng hình trụ, ngắn, dài 3 - 4 mm, có
lông ở phía ngoài, nhẵn ở bên trong, 5 thuỳ tạo thành 2 môi: 4 thuỳ phía trên
đứng, thuôn, đỉnh tròn, dài 6 mm; 1 thuỳ phía dưới cong lõm hình thuyền, cỡ 10 x
6 mm. Nhị 4, dài gần bằng nhau, thò dài khỏi tràng; chỉ nhị dính trên ống tràng;
bao phấn 2 ô, dãng ra, ô phấn mở theo chiều dọc. Bầu hình con quay, có lông và
có tuyến; vòi dài hơn nhị, đỉnh xẻ 2 thuỳ. Quả nang thuôn, cỡ 4 x 3 mm, có lông
và có tuyến. Hạt được tách ra ở giữa quả,
đài quả đồng trưởng, gần như nguyên, đường kính tới 3 cm.
Sinh học, sinh thái:
Gặp rải rác trong rừng khô hạn ven biển, nơi tiếp giáp với các khu rừng thường
xanh núi cao. Mùa ra hoa tháng 7 - 8.
Phân bố:
Trong nước: Loài đặc hữu Việt Nam, mới chỉ gặp ở Ninh Thuận (Phan Rang, Cà Ná,
Vườn quốc gia Núi Chúa).
Nước ngoài: Không có dữ liệu.
Giá trị:
Do có phân bố hẹp nên rất có giá trị về bảo tồn. Cây cho gỗ tốt được dùng trong
xây dựng và đóng các đồ dùng gia đình.
Tình trạng:
Khu phân bố rất hẹp, chỉ gặp ở một điểm. Lại thường xuyên bị đe doạ bởi khai
thác, chặt phá rừng nên Cà diện trở nên rất hiếm.
Phân hạng:
CR B1+2e.
Biện pháp bảo vệ:
Khoanh khu rừng còn sót lại của Cà Ná để bảo vệ. Tìm kiếm nguồn hạt giống để
trồng, giữ lấy nguồn gen quý hiếm.
Tài liệu dẫn:
Sách đỏ Việt Nam 2007 - phần thực vật - trang 360.