Ổ KIẾN GAI

Myrmecodia tuberosa Jack, 1823

Lasiostoma tuberosum (Jack) Spreng., 1824

Bantiala rubra Dauphinot, 1791

Myrmecodia amboinensis Becc., 1884

Họ: Cà phê Rubiaceae

Bộ: Long đởm Gentianales

Đặc điểm nhận dạng:

Cây sống bám bì sinh trên cành cây gỗ khác. Thân phồng thành củ, có nhiều gai và mọc lên 1 thân mang nhiều lá. Thân củ có nhiều lỗ như tổ ong cho kiến ở, giữ nước và các chất màu, phân của kiến nuôi cây. Lá mọc đối, dày, nhẵn bóng, mép nguyên, hình thuôn dài 8 - 10 cm, rộng 1 - 2 cm. Hoa mẫu 4, màu trắng. Bầu 2 ô. Quả hạch thuôn, khi chín màu đỏ, dài 1,5 - 2 cm. Hạt dài 4 - 5 mm. Khác với loài Ổ kiến Hydnophytum formicarum là củ nhẵn và từ 1 củ, có nhiều thân cây mọc lên.

Sinh học, sinh thái:

Ra hoa quả tháng 1 - 2. Sống phụ sinh trên cây gỗ khác trong rừng, nơi ẩm. Tái sinh bằng hạt.

Phân bố:

Trong nước: Quảng Ngãi, Kontum, Gia Lai (An Khê), Đắk Lắk (Tà Đùng), Lâm Đồng (Đà Lạt), Khánh Hòa (Khu bảo tồn thiên nhiên Hòn Bà).

Nước ngoài: Borneo, Jawa, Đảo Sunda Nhỏ, Malaya, Maluku, New Guinea, Philippines, Queensland, Đảo Solomon, Sulawesi, Sumatera, Thái Lan

Giá trị:

Loài hiếm. Có dạng sống đặc biệt; thân củ dùng chữa bệnh gan, vàng da, vàng mắt và chữa bệnh cho phụ nữ sau khi sinh đẻ.

Tình trạng:

Cây vốn hiếm gặp, bị khai thác nhiều làm thuốc. Môi trường sống đang bị xâm hại do phá rừng.

Phân hạng: VU A1a,c,d.

Biện pháp bảo vệ:

Loài đã được ghi trong Sách Đỏ Việt Nam (1996) với cấp đánh giá "bị đe dọa" (Bậc T). Đề nghị bảo vệ nguồn gen quý hiếm này ở khu vực Tây Nguyên.

Tài liệu dẫn: Sách đỏ Việt Nam 2007 - phần thực vật - trang 321.