DÓ ĐẤT NÚI CAO
DÓ ĐẤT NÚI CAO
Rhopalocnemis
phalloides
Jungh. 1841.
Họ: Dương Đài Balanophoraceae
Bộ: Dương
Đài Balanophorales
Đặc điểm nhận dạng:
Cây ký sinh trên rễ, không có lá và
hoàn toàn không có
diệp lục, cao 15-30 cm. Thân mập, dạng củ, màu vàng đậm hoặc vàng nâu. Hoa
đơn tính cùng gốc hay khác gốc, họp thành cụm hoa dạng bông nạc; nếu cây cùng
gốc thì hoa cái tập trung ở phía dưới còn hoa đực tập trung ở phía đỉnh của cụm
hoa. Các hoa được bảo vệ bởi những vảy dạng tán nhiều cạnh. Hoa đực có
bao hoa dạng ống, ở đỉnh rách không đều hoặc xẻ thành 4 thuỳ; nhị hợp thành
khối phấn hình đầu. Hoa cái có bao hoa dính với bầu và tạo thành 2 mào ở phía
đỉnh; bầu hình trứng; 2 vòi
nhụy rời nhau từ gốc.
Sinh học và sinh thái:
Ra hoa (và chỉ khi có hoa mới dễ
phát hiện) tháng 12-2 (năm sau), tái sinh bằng cách đẻ nhánh. Mọc rải rác trong
rừng nguyên sinh, ở độ cao 500-2000 m.
Phân bố:
Trong nước:
Ninh Bình (Cúc Phương), Thừa
Thiên-Huế (Bạch Mã), Đà Nẵng (Bà Nà), Kon Tum (Ngọc Linh, Ngọc Pan), Lâm Đồng (Bì
Đúp). Vườn quốc gia Chư Yang Sin,
Konkakinh, Chư Mom Ray ...
Thế giới: Ấn Độ, Trung Quốc,
Mianma (Đông Himalaya), Malaixia, Inđônêxia.
Giá trị:
Nguồn gen hiếm. Đại diện duy nhất
của chi Rhopalocnemis đơn loài, rất độc đáo về mặt hình thái.
Tình trạng:
Loài mọc rất rải rác, số cá thể gặp
rất ít. Tuy có ở trong một số vườn quốc gia và
khu bảo tồn thiên nhiên, nhưng loài rất dễ lâm vào tình trạng nguy cấp nếu
bị xâm hại hoặc môi trường sống bị phá hủy.
Phân hạng:
VU A1a,b,c.
Biện pháp bảo vệ:
Loài đã
được ghi trong Sách Đỏ Việt Nam (1996) với cấp đánh giá "hiếm" (Bậc R).
Không đào bới các cây còn sót lại ở các nơi phân bố, nhất là ở Cúc Phương, Bạch
Mã, Bà Nà, Ngọc Linh.
Tài liệu dẫn:
Sách đỏ Việt Nam năm 2007 – Phần
thực vật – Trang 128.