KINH GIỚI BÔNG

Elsholtzia communis (Coll. & Hemsl.) Diels, 1912

Dysophylla communis Coll. & Hemsl., 1890

Aphanochilus communis (Coll. & Hemsl.) Kudo, 1929

Họ : Hoa môi Lamiaceae

Bộ : Hoa môi Lamiales

Đặc điểm nhận dạng:

Cỏ, cao 25 - 30 cm. Thân vuông, màu tím nhạt, có lông tơ. Lá mọc đối, hình trứng hay thuôn, cỡ 2 - 5 x 0,5 - 1,5 cm, chóp lá nhọn, gốc hình nêm, mép xẻ răng cưa, 2 mặt có lông; gân bên 4 - 5 đôi; cuống lá dài 5 - 10 mm. Cụm hoa dạng bông hình trụ ở đỉnh cành, không tạt về một phía, cỡ 20 - 50 x 4 - 7 mm, xít nhau. Lá bắc hình đường, dài 3 - 5 mm, có lông dài ở mép. Đài hình ống, dài 2 - 3 mm, có lông dài ở phía ngoài, nhẵn ở phía trong, 5 thuỳ gần bằng nhau, đài quả đồng trưởng, dài 4 - 5 mm. Tràng màu trắng điểm tím hay màu tím nhạt, dài 3 - 4 mm, có lông ở phía ngoài, 2 môi: môi trên 2 thuỳ ngắn, xẻ nông; môi dưới 3 thuỳ với thuỳ giữa lớn hơn 2 thuỳ bên. Nhị 4, hơi thò khỏi tràng; chỉ nhị nhẵn; bao phấn 2 ô dăng ra. Bầu nhẵn; vòi nhuỵ xẻ 2 thuỳ ngắn ở đỉnh. Đĩa mật có thuỳ trước lớn hơn các thuỳ khác. Quả hình bầu dục, dài 0,5 - 0,7 mm, màu nâu nhạt.

Sinh học, sinh thái:

Mùa hoa tháng 9 - 10, quả chín tháng 11 - 12. Cây ưa sáng và ẩm, gặp ở độ cao từ 700 m trở lên.

Phân bố:

Trong nước: Lào Cai (Sapa), Hà Giang (Yên Minh).

nước ngoài: Trung Quốc, Thái Lan, Myanma.

Giá trị:

Cây cho tinh dầu thơm (1,7%). Còn được dùng làm thuốc chữa cảm mạo, ăn uống khó tiêu.

Tình trạng:

Loài hiếm chỉ mới gặp ở 2 điểm, khu phân bố bị chia cắt, đồng thời liên tục bị thu hẹp do tác động của con người. Nơi cư trú bị xâm hại.

Phân hạng: EN B1+2a.

Biện pháp bảo vệ:

Đã nằm trong khu bảo vệ thuộc Vườn quốc gia Hoàng Liên - Lào Cai. Nên đưa vào trồng để vừa bảo vệ được nguồn gen quý hiếm vừa tạo nguồn nguyên liệu.

Tài liệu dẫn: Sách đỏ Việt Nam 2007 - phần thực vật - trang 241.