GIỀN TRẮNG

Xylopia pierrei Hance, 1877

Xylopicrum pierrei (Hance) Kuntze, 1891

Họ: Na Annonaceae

Họ: Na Annonales

Đặc điểm nhận dạng:

Cây gỗ lớn, cao tới 20 m. Cành non gần như nhẵn. Lá thuôn hoặc hình mác, cỡ (3) 6 - 8 (10) x 1 - 3cm, gốc và chóp lá đều tù; gân bên rất mờ; cuống lá dài 3 - 5 mm. Hoa nhỏ, mọc đơn độc (đôi khi họp từng cặp), ở nách lá xanh hay nách lá đã rụng; cuống hoa mảnh, dài 7 - 8mm, mang 2 lá bắc nhỏ ở gốc. Lá đài hình bán nguyệt hơi nhọn ở đỉnh, hợp nhau ở gốc. Cánh hoa hình dải hơi rộng ở phía gốc, cỡ 6 - 8 x 2 - 3mm, có lông tơ; những chiếc trong nhỏ và ngắn hơn. Nhị nhiều; những chiếc ngoài hình tam giác ngược, không có bao phấn; những chiếc trong có mào trung đới hình đĩa hoặc hơi lồi. Lá noãn 3; bầu có lông; vòi rõ; núm nhụy hình ống chỉ. Noãn 6 - 8. Phân quả hình trứng, dài 15 - 20mm, đường kính 8 - 10mm, nhẵn; cuống phân quả dài 6 - 8 mm; vỏ quả dày. Hạt màu xám, xếp nghiêng so với cuống quả.

Sinh học, sinh thái:

Ra hoa tháng 2 - 4, có quả tháng 6 - 7. Mọc rải rác hoặc thành từng đám trong rừng thứ sinh. Cây ưa sáng, chịu được khô hạn và lửa cháy.

Phân bố:

Trong nước: Gia Lai (Kon Hà Nừng), Bà Rịa - Vũng Tàu (Núi Dinh), Kiên Giang (Phú Quốc: Hòn Thơm, Thổ Chu).

Nước ngoài: Campuchia, Thái Lan.

Giá trị:

Cây cho gỗ dùng trong xây dựng, đóng đồ thông thường. Là một trong số những cây tiên phong của rừng thứ sinh sau khai thác.

Tình trạng:

Loài có khu phân bố chia cắt. Nơi cư trú bị xâm hại (ở Núi Dinh, Bà Rịa - Vũng Tàu nay không còn tìm thấy); ở Kon Hà Nừng (Gia Lai) rừng đã bị chặt phá nghiêm trọng và cây bị khai thác lấy gỗ (nhất là ở Hòn Thơm, Phú Quốc, Kiên Giang).

Phân hạng: VU A1a,c,d.

Biện pháp bảo vệ:

Loài đã được ghi trong Sách Đỏ Việt Nam (1996) với cấp đánh giá "sẽ nguy cấp" (Bậc V). Không chặt đốn những cây trưởng thành ở đảo Hòn Thơm. Bảo vệ những cây còn sót ở đảo Thổ Chu (Kiên Giang).

Tài liệu dẫn: Sách đỏ Việt Nam 2010 - phần thực vật - trang 56.