CHÒ CHỈ
CHÒ CHỈ
Parashorea chinensis
Wang Hsie, 1977
Shorea
wangtianshuea
Y.K.Yang & J.K.Wu, 1994
Shorea
chinensis
(Wang Hsie) H.Zhu, 1992
Họ:
Dầu Dipterocarpaceae
Bộ:
Bông Malvales
Đặc điểm nhận
dạng:
Cây gỗ to, có
thân hình trụ thẳng, cao 45 - 50 m, đường kính 0,8 - 0,9 m, chiều cao dưới cành
đến hơn 30 m. Tán thưa,
gốc có bạnh vè nhỏ. Võ màu xám, nứt dọc nhẹ.
Thịt vỏ vàng và hơi hồng, có nhựa và có mùi thơm nhẹ. Cành lớn thường bị vặn. Lá
hình mác hay bầu dục, có lá kèm sớm rụng; gân bậc hai 15 - 20 đôi, song song,
nổi rõ ở mặt dưới. Mặt dưới lá và trên các
gân có lông hình sao. Cụm hoa lông ở đầu
cành hay nách lá. Hoa nhỏ có mùi thơm đặc biệt. Quả hình trứng, có mũi nhọn do
gốc vòi nhụy tồn tại, mang 2 cánh to, 3 cánh nhỏ. Hạt 3 - 4.
Sinh học, sinh
thái:
Mọc rải rác trong
rừng rầm nhiệt đới thường xanh mưa mùa ẩm, cùng với các loài Gội Aglaia
gigantea, Sấu Dracontonelum duperreanum, Sâng Amesiodendron
chinense. Ít khi mọc thành đám nhỏ thuần loại. Tái sinh tốt ở ven suối hay ở
nơi có độ tàn che nhỏ. Cây non bị chết dưới tán rừng quá rậm. Mùa hoa tháng 5 -
6, mùa quả chín tháng 7 - 9. Thường 2 - 3 năm mới có 1 lần sai quả. Hạt rơi
xuống nảy mầm ngay.
Phân bố:
Trong nước: Loài
thực vật thuộc họ
Dầu Dipterocarpaceae có ở hầu hết các tỉnh
Bắc Việt Nam , từ Quảng Bình trở ra. Gặp nhiều ở Tuyên Quang (Na Hang, Chiêm Hoá),
Vĩnh Phú (Thanh Sơn), Thanh Hoá (Quan Hóa), Nghệ An (Quỳ Châu), Hà Tĩnh (Hương
Khê, Hương Sơn).
Nước ngoài: giới:
Trung Quốc, Lào
Giá trị:
Gỗ chò chỉ vàng
nhạt hay hơi hồng, rất bền, chịu nước, chịu chôn vùi, dùng làm cột nhà để xây
dựng và đóng đồ đạc. Dáng đẹp có thể làm cây đường phố.
Tình trạng:
Biết không chính
xác. Do
gỗ chò chỉ tốt nên chò chỉ đang bị săn lùng
ráo riết để khai thác.
Mức độ đe doạ:
Bậc K (theo sách đỏ Việt Nam 1996).
Đề nghị biện pháp
bảo vệ:
Khoang khu bảo vệ
ở Xân Sơn (Vĩnh Phú), Chiêm Hóa (Tuyên Quang) và sớm đưa vào vùng trồng trọt ở
vùng phân phố tự nhiên. Thăm dò khả năng trồng làm cây dọc đường phố.
Tài liệu dẫn:
Sách đỏ Việt Nam 2000 - phần thực vật - trang 209.
