KHÁO XANH

Cinnadenia paniculata (Hook. f.) Kosterm., 1973

Dodecadenia paniculata Hook. f., 1886

Tetranthera chartacea var. areolata Meisn. ex Hook.f., 1886

Họ: Long não Lauraceae

Bộ: Long não Laurales

Đặc điểm nhận dạng:

Cây gỗ, cao 15 - 30 m, đường kính 30 - 60 cm, đầu các cành có những chồi nhỏ. Lá xếp theo đường xoắn ốc, dai, nhẵn, hình bầu dục thuôn hoặc hình mũi mác, dài 12 - 18 cm, rộng 3 - 3,5 cm, thuôn dần về đỉnh, hơi thót nhọn hoặc hơi tròn về phía cuống; có 8 - 12 đôi gân bên, gân giữa phẳng hặc hơi lõm ở mặt trên và lồi lên ở mặt dưới, màu sáng, các gân bên hơi xiên về phía mép lá; cuống dài 1,5 - 3,5 cm, nhẵn. Cụm hoa chuỳ tán, đơn tính khác gốc, cụm chuỳ đực dài 7 cm, có lông, mỗi tán có cuống nhỏ dài khoảng 3 - 6 mm; lá bắc 6 thuỳ, 3 cái trong hơi bé hơn 3 cái ngoài, có 5 - 10 hoa trong mỗi tán, hoa có cuống dài 1 - 2 mm. Bao hoa 6, gần đều nhau, hình trứng, phủ lông mặt ngoài; nhị hữu thụ 9 - 12 (có khi tới 32), dài khoảng 2 mm, mảnh, có lông; bao phấn 4 ô, thuôn, tất cả hướng vào trong, vòng nhị thứ 3 có 2 tuyến, hình thận, không chân. Cụm hoa chuỳ cái dài 3 - 6 cm, ít hoa, cuống tán dài 8 mm, có 6 lá bắc, nhẵn, bao hao 6, đều nhau; bầu nhẵn, đầu vòi dạng đĩa hơi loe ra hoặc không thấy rõ. Bao hoa rụng toàn bộ khi quả hình thành. Quả dạng chuỳ, dài 1,3 - 2,3 cm, đế qủa dày lên, chén cao 2 - 4 mm, đường kính 5 - 8 mm, cuống quả dài 1 cm.

Sinh học, sinh thái:

Mùa hoa tháng 9. Mọc rải rác trong rừng thưa, ở độ cao tới 1500 m.

Phân bố:

Trong nước: Lạng Sơn, Bắc Kạn, Thái Nguyên, Vĩnh Phúc (Tam Đảo), Hà Tây (Ba Vì), Nghệ An.

Nước ngoài: Ấn Độ, Myanmar, Trung Quốc.

Giá trị:

Là loài duy nhất của chi Cinnadenia ở Việt Nam. Cây cho gỗ tốt, dùng làm cột kèo và làm củi, đóng đồ gia dụng.

Tình trạng:

Cây mọc rải rác trong rừng thường xanh cây lá rộng. Loài có thể được bảo vệ tốt ở các vườn quốc gia Tam Đảo và Ba Vì. Tuy nhiên cũng vẫn bị khai thác nhiều.

Phân hạng: VU A1

Biện pháp bảo vệ:

Loài đã được ghi trong Sách Đỏ Việt Nam (1996) với cấp đánh giá "biết không chính xác" (Bậc K). Là đối tượng cần được bảo vệ nghiêm ngặt trong tự nhiên ở vườn quốc gia Ba Vì và một số khu vực khác. Ngoài ra cần đem trồng trong các vườn thực vật. Điều tra thêm về tình trạng phân bố và sinh thái để đưa vào trồng rừng thuần loại.

Tài liệu dẫn: Sách đỏ Việt Nam 2007 - phần thực vật - trang 249.