MƯỚP SÁT
MƯỚP SÁT
Cerbera
odollam Gaertn., 1791
Họ: Trúc
đào Apocynaceae
Bộ: Long
đởm Gentianales
Đặc điểm nhận dạng:
Cây gỗ nhỡ hay to, cao chừng 4-6m, cành thô, to, vỏ xù xì, dày, có gỗ mềm, toàn
thân có nhựa mủ trắng. Lá mọc so le nhưng hay tập trung ở đầu cành, hình thuôn
dài, nhọn ở đầu và ở phía cuống, mặt trên bóng, phiến lá dài chừng 10 - 15cm,
rộng 2 - 4cm. Cụm
hoa xim,
màu trắng, rất thơm,
tận cùng với rất nhiều nhánh, Cánh hoa 5, mặt trong ống có lông. Nhị
đực 5, lá noãn 2, vòi dài, mảnh đầu
nhụy chia 2.
Quả hạch, to bằng quả trứng gà hay hơn. Khi quả còn tươi có thịt dày, xốp, màu
xám nhạt, hoặc nâu nhạt hay hơi hồng. Trong hạch có hai hình bán cầu, mặt ngoài
khum tròn, mặt trong phẳng và hơi lõm, vỏ hạt cứng, hai lá mầm không đều, ôm vào
nhau. Mùa hoa: Từ tháng 2 đến tháng 10.
Sinh học sinh thái:
Cây mọc hoang dọc các kênh rạch nước lợ, theo bờ nước gần biển
hoặc dọc đường ven biển,
rừng ngập mặn ven biển.
Cây trổ hoa từ tháng 3 - 5. Mùa trái vào tháng 6 - 10. Cây chịu nước, ưa
sáng và tái sinh hạt rất tốt. Là một loài
khá tốt bảo vệ bờ biển, chống sóng. Hoa nhiều, đẹp, có mùi thơm, có thể trồng
làm cảnh trong công viên, ven đường, ven hồ. Quả
có độc, nguy hiểm, độc tính của cây Cerbera odollam tồn tại ở trong hạt (trong
quả) của nó.
Phân bố:
Việt Nam:
Cây mướp sát thường thấy ở miền Nam nước ta,
Thế giới: Trung Quốc, Cambodia, Ấn Độ ...
Công dụng:
Gỗ không tốt, dùng làm củi và trong các công dụng địa
phương.Gần
đây cây được trồng làm cảnh ở nhiều nơi như các khu du lịch, công viên. Trái mướp sát tròn bóng, mọc đơn
độc, vỏ màu xanh mướt trông rất bắt mắt, bên trong có chứa hạt màu xám. Cây mướp
sát được xếp vào nhóm cây độc vì trong hạt có chứa các chất cerberin, cerberosid,
neriifolin, thevetin rất độc đối với tim, có khả năng gây tử vong. Loại trái độc
này có thể gây chết người từ 3 - 6 giờ sau khi ăn phải. Nhựa mủ của cây có tác
dụng tẩy mạnh. Ăn
phải hạt mướp sát có triệu chứng ngộ độc tương tự như ngộ độc lá trúc đào
.
Các triệu chứng xuất hiện sau khi ăn 10 - 15 phút, gồm: buồn nôn, đau bụng, nôn
ói dữ dội, tiêu chảy sau đó mệt lả. Các triệu chứng thần kinh gồm: nhức đầu, lơ
mơ, lú lẫn. Hệ tim mạch thường bị ảnh hưởng nhiều nhất gây rối loạn nhịp tim
nghiêm trọng, nhịp tim chậm lại, không đều, trụy tim mạch, tụt huyết áp gây tử
vong nhanh nếu không xử trí kịp thời.
