NHÔNG CÁT RIVƠ

Leiolepis reevesii (Gray, 1831)

Uromastyx revesii Gray, 1831.

Họ Nhông Agamidae

Bộ Có Vảy Squamata

Đặc điểm nhận dạng:

Nhông cát có chiều dài trung bình, đuôi tròn phủ vảy nhỏ, có lỗ đùi. Cá thể đực có màu sắc sặc sỡ, lưng có chấm hình ôvan màu vàng, hoặc da cam viền xám. Cá thể cái không có những hoa văn hình ôvan rõ như cá thể đực. Cá thể đực có hai dải sọc bên lưng không liên tục từ sau mắt đến góc đuôi tạo thành những hoa văn hình ôvan. Trái lại, ở cá thể cái hai dải sọc bên đuôi liền từ sau mắt đến gốc đuôi. ở phần giữa lưng cá thể đực có các hoa văn hình bầu dục màu vàng hoặc da cam viền xám. ở cá thể cái không có các hoa văn rõ như vậy.

Sinh học, sinh thái:

Sống ở vùng cát ven biển, hang, có chiều dài từ 0,6 - 2,5m ở cá thể trưởng thành và 0,2 - 1m ở cá thể chưa trưởng thành. Độ sâu của hang từ 0,2 - 1,2 m. Mỗi hang có 1 - 3 lối thoát phụ. Mỗi cá thể sống trong một hang. Sinh sản từ cuối tháng 5, đầu tháng 6 đến cuối tháng 9. Bắt đầu giao phối từ giữa tháng 5 đến giữa tháng 8, chủ yếu vào 10 giờ sáng và 15 giờ 30 đến 17 giờ. Quả trứng đầu tiên được phát hiện vào đầu tháng 6, quả trứng cuối cùng vào giữa tháng 9. Cá thể cái thường đào một hố cát sâu khoảng 20cm, đẻ khoảng 2 trứng ít khi 3 trứng vào đó rồi lấp cát lên trên trứng. Trong mùa sinh sản bắt gặp 2 - 3 cá thể đực; 4 - 5 cá thể cái. Cá thể đực rượt đuổi từng con cái khác nhau và sau cùng chỉ giao phối với một con cái.

Phân bố:

Trong nước: Thanh Hoá, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị.

Thế giới: Nam Trung Quốc (Quảng Đông, Quảng Tây, Hải Nam), Thái Lan, Cămpuchia.

Giá trị:

Có giá trị khoa học và thẩm mỹ, là loài ăn côn trùng nên có lợi cho nông nghiệp.

Tình trạng:

Có sự suy giảm quần thể phỏng đoán ít nhất 20% do săn bắt để làm thuốc và thực phẩm trong hiện tại. Trong tương lai sẽ còn có sự suy giảm khu phân bố, nơi cư trú và chất lượng nơi sinh cư cộng với sự săn bắt của con người.

Phân hạng: VU A1d.

Biện pháp bảo vệ:

Cần thực hiện biện pháp cấm săn bắt và buôn bán, bảo vệ sinh cảnh sống của loài này trong tự nhiên..

Tài liệu dẫn: Sách đỏ Việt Nam - phần động vật – trang 235.