QUẮM ĐẦU ĐEN

Threskiornis melanocephalus (Latham, 1790)

Tantalus melanocephalus Latham, 1790

Họ: Cò quăm Threskiornidae

Bộ: Hạc Ciconiiformes

Đặc điểm nhận dạng:

Mùa hè: Mút các lông cánh tam cấp, đôi khi cả một số lông dài nhất xám tro thẫm với thân lông đen. Thân của toàn bộ lông cánh trừ lông thứ nhất màu đen. Phần còn lại của toàn bộ lông màu trắng. Các lông dưới cổ dài, các lông cánh tam cấp dài hơn các lông cánh sơ cấp.

Mùa đông: Các lông cánh tam cấp không dài hơn các lông cánh sơ cấp. Mắt có màu nâu đỏ. Mỏ màu đen. Da trần ở cổ và đầu đen hơi phớt xanh. Da trần ở sườn và dưới cánh đỏ thẫm, chân màu đen.

Sinh học, sinh thái:

Thức ăn gồm có ếch nhái, ốc, côn trùng và ấu trùng của chúng, đôi khi cả cá. Hay kiếm ăn ở bờ biển, đi ăn thành từng tốp nhỏ hay vừa. Mỏ sục dưới bùn hay ở nơi nước chảy chậm để đớp mồi. Mùa sinh sản chỉ trong 3 tháng 6, 7, 8. Thời gian làm tổ từ 13 - 20 ngày. Số trứng đẻ 3 -5 trứng, số ngày ấp trứng 25 - 28 ngày. Quắm đen thường sống ở ở những vùng đất ngập nước, bờ sông, ao hồ, cũng có khi gặp ở những vùng đồng cỏ ngập nước. Có tập tính làm tổ tập đoàn.

Phân bố:

Trong nước: Tập trung chủ yếu tại đồng bằng sông Cửu Long, làm tổ tập đoàn tại các sân chim lớn ở tỉnh Bạc Liêu, Cà Mau, Trà Vinh. Gần đây gặp một số cá thể ở cửa sông Hồng, cửa sông Văn úc (Hải Phòng).

Thế giới: Pakixtan, Nêpan, Ấn Độ, Xri Lanka, Mianma, Thái Lan, Trung Quốc, Nhật Bản, Lào, Cămpuchia.

Giá trị:

Nguồn gen hiếm, một trong những loài chim quan trọng cấu thành các sân chim ở đồng bằng sông Cửu Long, nhất là ở các tỉnh Bạc Liêu, Cà Mau và Trà Vinh.

Tình trạng:

Số lượng đang bị giảm sút với nhiều nguyên nhân, trong đó nguyên nhân chính là do các vùng đất ngập nước là các bãi kiếm ăn đang bị thu hẹp, thức ăn bị nhiễm các chất hoá học dùng trong nông nghiệp. Nạn bắt chim non và lấy trứng ở các sân chim ảnh hưởng lớn đến sự phát triển số lượng của loài này.

Phân hạng: VU A1c,e B1+ 2b.

Biện pháp bảo vệ:

Bảo vệ tốt các sân chim ở đồng bằng sông Cửu Long và các bãi kiếm ăn ở vùng cửa sông Hồng, nghiêm cấm mọi trường hợp vào sân chim khai thác trứng và chim non. Hạn chế đến mức thấp nhất các hình thức khai thác thuỷ sản ở các vùng cửa sông ven biển trong mùa chim sinh sản (tháng 4 - 9).

Tài liệu dẫn: Sách đỏ Việt Nam - phần động vật – trang 31.