CHÒ CHỈ

Parashorea chinensis Wang Hsie, 1977

Họ: Dầu Dipterocarpaceae

Bộ: Bông Malvales

Mô tả:

Cây gỗ to, có thân hình trụ thẳng, cao 45 - 50 m, đường kính 0,8 - 0,9 m, chiều cao dưới cành đến hơn 30 m. Tán thưa, gốc có bạnh vè nhỏ. Võ màu xám, nứt dọc nhẹ. Thịt vỏ vàng và hơi hồng, có nhựa và có mùi thơm nhẹ. Cành lớn thường bị vặn. Lá hình mác hay bầu dục, có lá kèm sớm rụng; gân bậc hai 15 - 20 đôi, song song, nổi rõ ở mặt dưới. Mặt dưới lá và trên các gân có lông hình sao. Cụm hoa lông ở đầu cành hay nách lá. Hoa nhỏ có mùi thơm đặc biệt. Quả hình trứng, có mũi nhọn do gốc vòi nhụy tồn tại, mang 2 cánh to, 3 cánh nhỏ. Hạt 3 - 4.

Sinh học:

Mùa hoa tháng 5 - 6, mùa quả chín tháng 7 - 9. Thường 2 - 3 năm mới có 1 lần sai quả. Hạt rơi xuống nảy mầm ngay.

Nơi sống và sinh thái:

Mọc rải rác trong rừng rầm nhiệt đới thường xanh mưa mùa ẩm, cùng với các loài Gội (Aglaia gigantea), Sấu (Dracontonelum duperreanum), Sâng (Amesiodendron chinense), .. ít khi mọc thành đám nhỏ thuần loại. Tái sinh tốt ở ven suối hay ở nơi có độ tàn che nhỏ. Cây non bị chết dưới tán rừng quá rậm.

Phân bố:

Việt Nam: Loài thực vật thuộc họ Dầu Dipterocarpaceae có ở hầu hết các tỉnh Bắc Việt Nam , từ Quảng Bình trở ra. Gặp nhiều ở Tuyên Quang (Na Hang, Chiêm Hoá), Vĩnh Phú (Thanh Sơn), Thanh Hoá (Quan Hóa), Nghệ An (Quỳ Châu), Hà Tĩnh (Hương Khê, Hương Sơn).

 Thế giới: Trung Quốc.

Giá trị:

Gỗ chò chỉ vàng nhạt hay hơi hồng, rất bền, chịu nước, chịu chôn vùi, dùng làm cột nhà để xây dựng và đóng đồ đạc. Dáng đẹp có thể làm cây đường phố.

Tình trạng:

Biết không chính xác. Do gỗ chò chỉ tốt nên chò chỉ đang bị săn lùng ráo riết để khai thác. Mức độ đe doạ: Bậc K.

Đề nghị biện pháp bảo vệ:

Khoang khu bảo vệ ở Xân Sơn (Vĩnh Phú), Chiêm Hóa (Tuyên Quang) và sớm đưa vào vùng trồng trọt ở vùng phân phố tự nhiên. Thăm dò khả năng trồng làm cây dọc đường phố.

Tài liệu dẫn: Sách đỏ Việt Nam - trang 209.