|
NHỌC TRÁI KHỚP LÁ THUÔN
NHỌC TRÁI KHỚP LÁ THUÔN
Enicosanthellum
plagioneurum
(Diels) Ban, 1975.
Polyalthia plagioneurum
Diels, 1930
Disepalum plagioneurum
(Diels) Johnson, 1989
Uvaria petelotii
Exell, 1932.
Họ: Na Annonaceae
Bộ: Na Annonales
Đặc điểm nhận
dạng:
Cây gỗ cao
10-15(25) m, đường kính có thể tới 30 cm, cành non không có lông. Lá mỏng, nhẵn,
thuôn hoặc hình bầu dục, cỡ (6)8-15(18) x (3)4-5(6) cm,
đầu lá có mũi ngắn, gốc lá hình
nêm; gân bên 10-14 đôi, hơi rõ ở cả 2 mặt; cuống lá dài 5-7 mm. Hoa rất thơm,
mọc đơn độc ở đỉnh cành; cuống hoa dài 2-4 cm. Lá đài hình bầu dục, có nhiều gân
cong hình cung nổi rõ. Cánh hoa màu vàng nhạt ở gốc, phía trong có điểm tím
hồng, gần đều nhau, hình thuôn, dài 3-4 cm, rộng1-1,5 cm, xếp lợp trong nụ và
xoè ra khi hoa nở. Nhị nhiều, mào trung đới hơi có lông. Lá noãn nhiều (50-60),
dài hơn nhị; bầu có lông; vòi rõ, lớn dần về phía đỉnh thành núm loe rộng và
nghiêng vát, hơi có lông ở đỉnh. Noãn 1-2, đính ở gốc
bầu. Phân quả hình trứng
ngược, khi chín màu tím thẫm; cuống phân quả dài 3-5 cm, khi tươi thường màu đỏ
thẫm, loe rộng ở đỉnh và phân đốt (có khớp); vỏ quả rất mỏng. Hạt màu xám hơi
nâu, có cánh nhỏ và phẳng viền quanh mép.
Sinh học, sinh thái:
Mùa ra hoa tháng 4-5, có quả tháng
5-6, tái sinh chủ yếu bằng hạt. Mọc rất rải rác trong rừng nguyên sinh nơi ẩm
hoặc ven suối, ở độ cao 500-1900 m.
Phân bố:
Trong nước: Lào Cai (Sapa), Vĩnh
Phúc (Tam Đảo), Hòa Bình (Mai Châu, Đà Bắc, Kim Bôi), Nghệ An (Quỳ Châu), Đà
Nẵng (Bà Nà), Quảng Nam, Kontum (Ngọc Gùa).
Thế giới: Trung Quốc.
Giá trị:
Cây cho gỗ dùng đóng đồ gia dụng. Loài có hình thái quả rất đặc sắc: cuống phân
quả có khớp chia đốt, khi chín phân quả rụng (gẫy) tại khớp, còn cuống phân quả
vẫn tồn tại với đế hoa ở trên cây.
Tình trạng:
Thường bị khai thác lấy
gỗ; việc chặt phá rừng (ở Hòa Bình: Đà Bắc, Kim Bôi; Nghệ An: Quỳ Châu; Quảng
Nam) làm nơi cư trú bị xâm hại.
Phân hạng:
VU A1a,c,d.
Biện pháp bảo vệ:
Loài đã được ghi trong Sách Đỏ Việt Nam (1996) với cấp đánh giá "hiếm" (R).
Không chặt phá những cây gỗ lớn đang có ở Vườn quốc gia Tam Đảo (ở độ cao 900
-1200 m), đưa cây con về trồng tại Trạm đa dạng sinh học Mê Linh (Vĩnh Phúc).
Tài liệu dẫn:
Sách đỏ Việt Nam 2007 trang 50.
|
|