XƯNG ĐÀO

Aesandra dongnaiensis Pierre, 1890.

Payena dongnaiensis (Pierre) Engl. 1897;

Bassia dongnaiensis (Pierre) Lecomte,1930;

Madhuca dongnaiensis (Pierre) Baehni, 1938.

Họ: Hồng xiêm Sapotaceae

Bộ: Hồng xiêm Sapotales

Đặc điểm nhận dạng:

Cây gỗ trung bình, cao 20 - 25 m. Cành rất mập, thường có những vết sẹo sau khi lá đã rụng. Lá dai, mọc chụm ở đầu cành; phiến lá hình mác ngược, cỡ 10 - 40 x 3 - 5 cm, nhẵn, chóp lá hơi tù, gốc lá hình nêm; gân bên 15 - 16 đôi; cuống lá dài 2 - 2,5 cm. Cụm hoa chùm hình đầu, ở đầu cành ngắn, mang nhiều hoa dày đặc. Cuống hoa dài 1,5 - 2,5 cm, có lông màu gỉ sắt. Lá đài 4, xếp 2 vòng, dài 8 - 10 mm, có lông ở cả 2 mặt. ống tràng dài 8 mm, nhẵn, ở đầu xẻ 11 - 15 thuỳ dài 10 mm. Nhị 18 - 26, đính ở cổ tràng; chỉ nhị dài 2 - 3 mm; trung đới kéo dài thành mũi nhọn. Bầu nhẵn, có 12 ô, vòi dài 18 - 20 mm. Quả mọng, hình cầu hoặc hình trứng, đường kính 2,5 - 3 cm, chứa 3 - 6 hạt.

Sinh học và sinh thái:

Mùa hoa tháng 1, có quả tháng 3. Tái sinh bằng hạt. Cây ưa sáng, mọc ven ghềnh thác, sông lạch, trong rừng rậm nhiệt đới thường xanh mưa mùa ẩm, ở độ cao 250 - 840 m.

Phân bố:

Trong nước: Mới thấy ở Đồng Nai (Biên Hoà: Chứa Chan, Tri Huyện).

Thế giới: Chưa biết.

Giá trị:

Loài đặc hữu, nguồn gen hiếm và độc đáo của Việt Nam. Gỗ dùng đóng đồ gia dụng.

Tình trạng:

Mới chỉ thấy ở núi Chứa Chan và Tri Huyện, là nơi rừng đã bị tàn phá nặng nề. Cây bị khai thác lấy gỗ.

Phân hạng: EN B1+2b,c,e.

Biện pháp bảo vệ:

Loài đã được ghi trong Sách Đỏ Việt Nam (1996) với cấp đánh giá "bị đe doạ" (Bậc T). Không chặt phá những cây trưởng thành còn sót lại ở các điểm phân bố.

Tài liệu dẫn: Sách đỏ Việt Nam năm 2007 - phần thực vật – trang 330.