BƯỚM PHẤN VÀNG CAM

Ixias pyrene (Linnaeus, 1764)

Papilio pyrene Linnaeus, 1764

Papilio aenippe Cramer, 1777

Họ: Bướm phấn Pieridae

Bộ: Cánh vẩy Lepidoptera

Đặc điểm nhận dạng:

Loài duy nhất trong giống Ixias có ở Việt Nam với các loài phụ khác nhau. Rất dễ nhận diện với màu sắc và kích thước không thể nhầm lẫn. Mặt trên cánh màu vàng, viền đen rộng, có một vùng lớn màu cam ở gần giữa cánh trước. Con cái có màu xỉn hơn và băng màu cam nhỏ hơn nhiều so với con đực. Loài này có hai dạng rõ rệt theo mùa. Dạng bướm mùa khô nhỏ hơn và mặt trên cánh sau không có đường viền đen, trong khi đó ở mặt dưới của cánh sau có những đốm nâu, ở giữa trắng. Bướm cái có một dải hẹp màu vàng hoặc hơi trắng. Sải cánh: 50 - 60mm.

Sinh học sinh thái:

Khi đậu xếp cánh, nhìn thoáng có thể nhầm với giống Eurema, tuy nhiên dễ phân biệt bởi kích thước lớn hơn nhiều, mặt dưới cánh khác hoàn toàn nếu quan sát kỹ, ngoài ra khi bay sẽ lộ mặt trên cánh rất dễ nhận diện. Thành viên thường thấy ở các vũng nước trong rừng, có thể gặp nhiều vào mùa mưa chung với các giống Appias và Cepora. Sâu ăn lá các loài cây thuộc giống cây Cáp Capparis sp., họ Màn màn Capparaceae. Bướm này hầu như phổ biến ở rừng thấp thứ sinh và ít gặp hơn ở trong rừng sâu (rừng nguyên sinh). Bướm cái đẻ trứng trên cây thuộc họ Màn màn Capparaceae.

Phân bố:

Phân bố từ Ấn độ qua Trung quốc đến Thái lan và Ma-lai-xi-a. Phân bố khắp Việt Nam. Khá phổ biến. Phân bố ở độ cao dưới 1.200m, ở rừng thứ sinh và trảng cỏ, cây bụi, nhiều hơn ở độ cao trên 700m. Sống cả ở các rừng nguyên sinh ở độ cao dưới 700m nhưng hiếm.

Tên loài được dịch nghĩa từ tiếng Anh.

Giá trị, tình trạng và biện pháp bảo vệ:

Các cá thể của loài này ít gặp hơn các loài giống Appias nhưng chưa đến mức hiếm. Ở bất cứ nơi nào có đường mòn đi trong rừng, gần rừng, nơi nhiều ánh sáng vào mùa hè, ấm áp điều có thể bắt gặp. Tuy nhiên, đây lại là loài bướm đẹp, có màu sắc đặc biệt và có kích cỡ trung bình trong họ Bướm phấn Pieridae, nhất là cả giống chỉ có 1 loài (với nhiều phân loài) nên rất có giá trị trong phân loại học và đa dạng sinh học. Trong bộ sưu tập, tiêu bản của chúng dễ dàng nổi bật giữa những loài khác vì có màu sắc mang tính đặc thù cao. Có thể nhân nuôi loài này trong trang trại.

Mô tả loài: Vũ Văn Liên - Bảo tàng thiên nhiên Việt Nam.