GIỔI LÔNG

Michelia balansae (DC.) Dandy, 1927.

Magnolia balansae DC. 1904

Michelia baviensis Fin. & Gagnep. 1906.

Họ: Ngọc lan Magnoliaceae

Bộ: Ngọc lan Magnoliales

Mô tả:

Cây gỗ cao 8 - 15m, đường kính 40cm, vỏ màu lục xám nâu, nhẵn, thịt vỏ màu vàng xám. Cành non màu đen nhạt phủ lông mềm màu gỉ sắt, có vết sẹo của lá hình tròn, mép lồi.

Lá đơn nguyên mọc cách, phiến dày, cứng giòn, dài 10 - 17cm, rộng 5 - 9cm, hình thuỗn hoặc trái xoan trứng, đầu có mũi nhọn ngắn, gốc hình nêm rộng, mặt dưới màu lục nhạt, có lông màu gỉ sắt ánh bạc. Cuống lá dài 2,5 - 4cm, gốc hơi phình to. Hoa lưỡng tính mọc ở nách lá. Hoa lớn màu trắng. Bao hoa 9 cánh, hình thìa đến hình mác, đầu tròn, xếp 3 vòng, nhị nhiều, chỉ nhị ngắn. Lá noãn nhiều, hình trứng, vòi cong, phủ lông màu gỉ sắt. Quả kép do nhiều đại hợp thành. Đại đầu có mũi nhọn, và lỗ bì màu trắng, khi chín nứt thành 2 mảnh. Mỗi đại chứ từ 1 - 5 hạt màu đỏ, vỏ ngoài chất thịt, vỏ trong cứng.

Sinh học và sinh thái:

Ra hoa tháng 4 - 5, có quả tháng 9 - 10. Cây chịu bóng, mọc rải rác trong rừng ẩm nơi đất giầu dinh dưỡng.

Phân bố:

Trong nước: Yên Bái (Đồng Tâm), Hà Giang, Tuyên Quang, Phú Thọ (Chân Mộng, Xuân Sơn), Vĩnh Phúc, Hà Tây (Ba Vì), Thanh Hoá (Yên Cát), Nghệ An, Quảng Bình.

Thế giới: Trung Quốc (Vân Nam, Quảng Tây, Hải Nam).

Giá trị:

Gỗ tốt, có mùi thơm, ít bị mối mọt, dùng trong xây dựng nhà cửa, đóng đồ, làm hàng mỹ nghệ. Hạt dùng làm gia vị.

Tình trạng:

Ở nhiều điểm cư trú như Đồng Tâm (Yên Bái), Chân Mộng (Phú Thọ), Yên Cát (Thanh Hoá) rừng đã bị tàn phá nghiêm trọng. Cây cho gỗ, bị khai thác khắp nơi.

Phân hạng: VU A1c,d.

Biện pháp bảo vệ:

Không chặt phá những cây trưởng thành còn sót lại ở các điểm phân bố, nhất là ở Xuân Sơn, Ba Vì. Có thể tìm nguồn giống mang về trồng tại Trạm Đa dạng sinh học Mê Linh (Vĩnh Phúc).

Tài liệu dẫn: Sách đỏ Việt Nam năm 2007 - phần thực vật – trang 271.