BƯỚM BẢN ĐỒ THƯỜNG
BƯỚM BẢN ĐỒ
CẨM THẠCH
Cyrestis
cocles
Fabricius 1787
Papilio cocles
Fabricius, 1787
Cyrestis horatius
Wood-Mason & de Nicéville, 1881
Họ: Bướm giáp
Nymphalidae
Bộ: Cánh vẩy
Lepidoptera
Đặc điểm nhận dạng:
Đặc điểm giống: Cyrestis
là giống bướm có màu nền sáng (trắng, trắng vàng) với các đường vân mảnh sậm màu
trên cánh, phối hợp với gân cánh chạy gần như vuông góc tạo thành ô, khiến cho
chúng có tên là Cánh bản đồ (Map wing). Con đực và cái giống nhau. Việt Nam có
bốn loài giống Cyrestis, tất cả đều chủ yếu phân bố trong rừng.
C.nivea gần giống Cyrestis thyodamas, được phân biệt bởi các đường mảnh ở
vùng giữa cánh của C.nivea chạy tương đối thẳng chứ không ngoằn ngoèo như
ở Cyrestis thyodamas, ngoài ra đường viền màu đen chạy gần mép cánh trông rõ rệt
hơn loài C.thyodamas. Hai loài còn lại là C.themire và
Cyrestis cocles.
Cyrestis cocles
có nền cánh màu trắng kem với nhiều vệt song song màu nâu nhạt kéo dài từ bờ
trước cánh trước đến bờ sau cánh sau; cánh sau có một đuôi nhọn ở gân 4. Cánh
trước có các đốm mắt phân bố trong khoảng 1b, 2, 4 đến 6; mặt trên cánh sau, các
đốm mắt phân bố dài thành hàng dọc theo bờ bên cánh. Mùa mưa loài có màu sắc sậm
hơn và các đốm mắt cũng rõ hơn dạng mùa khô. Con đực có bờ bên cánh hơi gợn sóng
hơn so với con cái.
Sinh học sinh thái:
Loài thường
gặp ở những vùng rừng thưa, đất ẩm, hút khoáng từ đất. Loài ít bay, đậu ở cả mặt
trên và mặt dưới lá. Khi đậu, thường mở rộng cánh và ép xuống bề mặt lá. Hình
thái loài và tập tính đậu giúp loài ngụy trang như một tấm mạng nhện trên lá
hoặc đốm bệnh của lá. âu của giống Cyrestis được nghi nhận ăn lá một số loài cây
trong họ Dâu tằm (Moraceae). Loài Cyrestis thyodamas thích những nơi trống trải
(bờ suối và sông) và những con đường làng ở độ cao vừa và thấp. Chúng bay gần
mặt đất, đôi khi bướm đậu ở dưới mặt lá. Sâu non ăn lá cây Sung (họ Dâu tằm
Moraceae) như các cây: Ficus
bengalensis,
Ficus
religiosa,
Ficus
nemoralis.
Phân bố:
Phân bố rất rộng từ Đông
Apganistan đến Nam Trung Quốc và Nhật Bản, phía Nam qua Mianma và Thái Lan
đến Đông Dương, San-đơ-lan và Tân Ghi-nê. Gặp khắp nơi ở Việt Nam. Nhưng khá
hiếm. Phân bố ở mọi môi trường ở độ cao dưới 1.200m
Giá trị, tình trạng và biện
pháp bảo vệ:
Là một trong 4 loài bướm của
giống Cyrestis có cấu trúc cánh rất đặc biệt vì chúng có cánh rất mỏng và
mềm mại so với các loài trong họ bướm Giáp (Nymphalidae). Hoa văn trên cánh cũng
độc đáo. Do đó, tuy chúng không hiếm gặp nhưng rất có giá trị cho các bộ sưu tập
bướm cũng như trong đa dạng sinh học nói chung. Cũng có thể nhân nuôi loài này
vì đã biết thực vật làm thức ăn cho nó.
Mô tả loài:
Vũ Văn Liên - Bảo tàng thiên nhiên Việt Nam.
|