BÁT NHA

Osbornia octodonta F. Muell.

Họ: Sim Myrtaceae

Bộ: Sim Myrtales

Đặc điểm nhận dạng:

Cây gỗ nhỏ hoặc cây bụi, cao 2 - 5m; vỏ màu trăng trắng; cành non màu nâu khi khô, có cạnh, có nhiều mày nhỏ, các nhánh thường tập trung ở đầu cành. Lá mọc đối, hình trứng hoặc trứng ngược dài 1,5 - 3,5cm, rộng 0,5 - 1,5cm, hẹp dần về phía cuống, tròn về phía đỉnh, chóp hơi lõm ở đầu; mặt trên màu nâu sậm; mặt dưới mầu nâu khi khô, rất nhiều tuyến mờ nổi rõ cả 2 mặt; gân giữa và gân bên phẳng, mờ ở mặt trên và nổi rõ ở mặt dưới, gần như 3 gân, có 3 - 5 đôi gân phụ mọc xiên chạy tới gần mép lá vấn hợp tạo thành đường viền mép hơi mờ; cuống dài 2 - 4mm, nhẵn. Hoa mọc đơn độc hoặc thành cụm 3 hoa; cuống chung gần như không có hoặc rất ngắn khoảng gần 1cm, có cạnh, nhẵn; lá bắc và lá bắc con nhỏ hình mũi mác, có lông, dài 3 - 4mm; ống đài cao 4 - 6mm, hình phễu ngược, phủ lông dày màu trắng; thuỳ đài 8, rộng 1 - 2mm, không cánh hoa; nhị nhiều, chỉ dài 3 - 4mm; bầu 3 ô, vòi nhụy dài 0,5cm, núm nhụy dạng đầu. Quả hình trứng, dài 6 - 7mm, rộng 3 - 4mm. Hạt 1 - 2.

Sinh học và sinh thái:

Có quả từ tháng 8 - 11. Tái sinh chủ yếu bằng hạt. Mọc trong rừng thứ sinh đã bị tác động mạnh, trảng cây bụi hoặc cây bụi dọc theo bãi biển của vịnh Cam Ranh hoặc đảo Hòn Tre. Cây chịu được khí hậu khô nóng, độ muối cao, đất thịt pha cát hoặc đất cát, chịu được khô, nóng và mặn.

Phân bố:

Trong nước: Khánh Hoà (Cam Ranh, Hòn Tre).

Thế giới: Indonesia, Châu Đại Dương.

Giá trị:

Nguồn gen hiếm và độc đáo. Đại diện duy nhất của chi Osbornia thuộc họ Sim Myrtaceae phân bố ở vùng nhiệt đới Đông nam Á.

Tình trạng:

Loài có khu phân bố hẹp, mới phát hiện được 2 điểm tại tỉnh Khánh Hoà, là cây bụi mọc hoang dại ngoài vòng bảo vệ, dễ bị chặt phá làm củi.

Phân hạng: VU A1c

Biện pháp bảo vệ:

Loài đã được ghi trong Sách Đỏ Việt Nam (1996) với cấp đánh giá “bị đe doạ” (Bậc T). Bảo vệ loài trong tự nhiên, không chặt phá. Đưa về trồng để giữ nguồn gen. Điều tra thêm nơi phân bố và tình trạng.

Tài liệu dẫn: Sách đỏ Việt Nam năm 2007 - phần thực vật – trang 291.