BƯỚM HÌNH KHIÊN

Parthenos sylvia (Cramer, 1776)

Papilio sylvia Cramer, 1776

Parthenos cyanagyrus Fruhstorfer, 1916

Parthenos immaculata Staudinger, 1886

Họ: Bướm giáp Nymphalidae

Bộ: Cánh vẩy Lepidoptera

Đặc điểm nhận dạng:

Một loài có kích thước lớn và không thể nhầm lẫn. Mặt trên cánh có màu xanh lam, viền cánh đen, các đốm vệt đen chạy khắp cánh và ngang thân tạo ra dạng vằn vện rất đặc thù. Cánh trước có một dãy đốm trắng lớn chạy dọc mép, từ gần gốc đáy cánh đến gần chót cánh. Mặt dưới sáng màu, trắng bạc phớt xanh. Con đực và cái giống nhau, con cái có kích thước lớn hơn. Bướm có kiểu bay lướt nhanh lạ thường. Giống Parthenos chỉ có một loài, phân bố rộng trên Thế giới từ Sri Lanka, Ấn Độ cho đến Tân Guinea và quần đảo Solomon; có nhiều loài phụ khác nhau với các kiểu màu sắc rất khác nhau. Loài phụ ở Việt Nam là P.sylvia gambrisius. Sải cánh: 85-100mm.

Sinh học sinh thái:

Phổ biến nhưng không bao giờ gặp với số lượng lớn, cả trong rừng ở các độ cao khác nhau (thường thấy ven đường mòn) lẫn khu vực thành thị. Có cách bay rất đặc biệt: đập cánh nhanh vài lần rồi xoè cánh ra ở tư thế cụp xuống và lượn khá nhanh. Con đực có tập tính bảo vệ lãnh địa. Nó thường chiếm lĩnh một khu vực cạnh đường mòn, bay xuống đất hút chất khoáng ở gần đó, đánh đuổi mọi con bướm xâm nhập lãnh địa. Sâu ăn lá các loài dây leo như giống cây Thư diệp Adenia sp. thuộc họ Nhãn lồng Passifloraceae và dây Rễ gió Tinospora cordifolia thuộc họ Dây mối Menispermaceae. Có một vài thế hệ trong một năm, thế hệ mùa thu có số lượng nhiều hơn. Bướm trưởng thành hay gặp ở những vùng đất thấp, làng quê, trong vườn và công viên ở thành phố. Chúng bị hấp dẫn bởi một số loài thực vật có hoa như Bông ổi và Cỏ hôi. Sâu non sống ở trên cây Thư diệp Adenia sp. và  dây Ký ninh - Tinospora crispa. Loài không phổ biến. Sống ở mọi độ cao, trong các rừng thứ sinh, trảng cây, bụi cỏ, phổ biến ở các trảng cây bụi cỏ vùng thấp.

Phân bố:

Đông Ấn Độ, Mianma, Trung Quốc, Thái Lan, Lào, Malaixia, và Việt Nam. Phân bố toàn Việt Nam.

Giá trị, tình trạng và biện pháp bảo vệ:

Là loài phân bố rộng nhưng ít gặp. Loài này to, đẹp có giá trị, có thể nhân nuôi dễ dàng bởi phổ sinh thái của nó rất rộng và đã biết các loài thực vật là thức ăn cho chúng.

Mô tả loài: Vũ văn Liên - Bảo tàng thiên nhiên Việt Nam.