BƯỚM THƯỢNG SỸ CAM VÀNG

Athyma cama (Moore, 1858)

Họ: Bướm giáp Nymphalidae

Bộ: Cánh vẩy Lepidoptera

Đặc điểm nhận dạng:

Giống Athyma trước kia còn có tên khác là Parathyma. Athyma có kiểu màu sắc tương tự giống Neptis, nền đen với các đốm trắng xếp thành băng ở mặt trên cánh, mặt dưới thường có màu nâu, nâu đỏ với các đốm, băng trắng tương ứng với mặt trên. Tuy nhiên chúng có những đặc điểm cấu tạo cơ thể khác biệt rõ rệt so với giống Neptis: cánh rộng hơn; râu khá dài so với thân, chắc và thẳng; thân mập chắc. Khối cơ vận động cánh rất phát triển khiến cho phần ngực của loài này lớn. Với đặc điểm cấu tạo như vậy, các loài trong giống này có thể bay rất nhanh, cách bay khác hẳn giống Neptis, cánh đập nhanh và gắt. Con cái của các loài trong giống Athyma rất hiếm gặp. Mặt trên loài A.asura màu nâu tối. Dải trung tâm cánh trước hẹp với những đốm trắng tách biệt ở phía xa vùng trung tâm cánh, có một đốm ở vùng giữa gần mép ngoài ở khoảng 3. Cánh sau có các đốm trắng ở vùng giữa gần mép ngoài, mỗi đốm này có hoặc không có một đốm nhỏ màu đen trong nó trông giống cái xích chó.

Loài này có dáng dấp màu sắc và hoa văn khác hẳn các loài thuộc giống Neptis. Mặt trên: con đực có màu nền đen với vệt trung tâm cánh trước màu cam, nhưng mờ, có đốm màu cam ở góc trên cánh; dải giữa gần mép ngoài cánh sau rất mờ nhạt. Các dải đốm còn lại ở mặt trên các cánh đều to và có màu trắng sáng. Con cái: màu nâu tối đen với những điểm trang trí màu cam sáng rực, vệt vùng trung tâm cánh trước màu cam sáng,phần trang trí ở giữa gần mép ngoài cánh ở khoảng 4 nhỏ hơn ở khoảng 5. Tất cả các dải, chấm trên con cái đều màu cam vàng sáng to, rộng và rực rỡ; con cái lớn hơn con đực. Mặt dưới: màu vàng đất son với những điểm trang trí nổi bật màu trắng và xanh tím.Sải cánh: 55 -70 mm.

Sinh học sinh thái:

Sống ở vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới. Giống Athyma thuộc nhóm bướm khá cảnh giác. Khi người quan sát tiến gần khoảng 3-4 mét, nó thường bay ra xa rồi lại đậu xuống. Người quan sát đến gần lần nữa, nó lại bay ra xa. Chu kỳ này có thể lặp đi lặp lại rất lâu trước khi tiếp cận gần được con bướm. Khi thực sự hốt hoảng, nó bay rất nhanh và thường mất hút. Các loài trong giống Athyma sống đơn lẻ, thường chỉ gặp một vài cá thể bay từng chặng ngắn sát mặt đất, dọc đường mòn trong rừng để tìm hút chất khoáng. A.perius là loài duy nhất thường gặp ở dạng sinh cảnh cây bụi, rừng thứ sinh, khu vực đô thị. Phần lớn các loài khác chỉ gặp trong rừng tối. Sâu giống Athyma được ghi nhận đẻ trứng trên một số loài cây thuộc họ Thầu dầu Euphorbiaceae như giống cây Sóc Glochidion acuminatum, G. lanceolatum, G. philippicum, G. zeylanicum, G. rubrum, Chùm ruột Phyllanthus acidus, hoặc họ Cà phê Rubiaceae như giống cây Bướm bạc Mussaenda.

Phân bố:

Loài này khá phổ biến ở Việt Nam gần như tìm thấy khắp vùng từ Tam Đảo cho đến Đồng Nai ở các khu rừng còn tốt và Bắc Ấn Độ, Mianma, Thái Lan, Lào, Việt Nam.

Giá trị, tình trạng và biện pháp bảo vệ:

Là một trong những loài bướm Giáp đẹp và không thường gặp. Cần bảo vệ rừng tốt để chúng có nơi cư trú, được bảo tồn và phát triển.

Mô tả loài: Vũ Văn Liên - Bảo tàng thiên nhiên Việt Nam.