Ý DĨ NHÂN

Coix agrestis Lour., 1790

Coix lachryma-jobi L., 1854

Coix arundinacea Lam., 1792

Coix exaltata Fisch. ex J.Jacq., 1820

Họ: Cỏ Poaceae

Bộ: Cỏ Poales

Đặc điểm nhận dạng:

Cây thảo, sống hàng năm, cao chừng 1 - 1,5m. Thân nhẵn bóng, có vạch dọc. Lá dài hẹp, đầu nhọn như lá mía, dài khoảng 10 - 4 0cm, rộng 1,4 - 3cm, có gân song song nổi rõ, gân giữa to. Hoa đơn tính cùng gốc, mọc thành bông ở kẽ lá; hoa đực ở trên, 2 - 3 cái xếp lợp, ngắn màu lục nhạt; hoa cái ở dưới, hình trứng, được bao bởi lá bắc dày. Quả dĩnh, hình trứng, một mặt phảng, một mặt lồi, đáy tròn, đầu thuôn nhọn, vỏ ngoài mềm, nhẵn bóng, dễ bóc, màu xám nhạt, khi chín nâu đen rồi trắng, rất cứng; nhân màu trắng, quả được bao bọc bởi bẹ của 1 lá bắc. Khi quả chín, toàn cây tàn lụi, phần gốc còn lại tiếp tục tái sinh các thế hệ cây chồi mới cho năm sau.

Sinh học, sinh thái:

Mọc hoang ở nơi ẩm mát, ven suối. hay các đầm lầy ở các tỉnh phía Bắc Việt nam, cây ưa ẩm, ưa nước và ít chịi khô hạn. Hoa và quả tháng 8 - 10.

Phân bố:

Một số tỉnh đã trồng như Nghệ Tĩnh, Thanh Hóa, Lai Châu, Phú Thọ ...

Công dụng:

Khi quả già, cắt cả cây, phơi khô, đập cho rụng hạt, bỏ vỏ cứng và màng ngoài, chỉ lấy nhân, nhân hạt chứa tinh bột (50 - 79%), protein (16 - 19%), dầu béo (2 - 7%), acid amin, thiamin, coixenolid, coixol, coixan A, B, C,… Rễ chứa các dẫn chất lignan và syringyl glycerol. Ngoài ra, lá và rễ còn có chứa benzoxazolon. Tác dụng đối với hệ hô hấp. Dầu trích từ ý dĩ nhân với liều tương ứng có tác dụng lên hệ hô hấp. Liều thấp thuốc gây kích thích hô hấp, liều cao thuốc ức chế hô hấp. Thuốc cũng có tác dụng làm dãn phế quản.

Mô tả loài: Trần Hợp, Phùng Mỹ Trung, Phạm Văn Thế - WebAdmin.