CHÙM NGÂY
CHÙM NGÂY
Moringa oleifera
Lam.
Moringa pterygosperma
Gaertn.
Họ: Chùm ngây Moringaceae
Bộ: Chùm ngây Moringales
Mô tả:
Cây gỗ nhỏ, cao tới 10m;
lá
kép thường là 3 lẫn lông chim, có 6 - 9 đôi lá chét hình
trứng, mọc đối. Hoa trắng có cuống, hơi giống hoa đậu, mọc thành chùy ở nách lá,
có lông tơ; lá bắc hình sợi. Quả nang treo, có 3 cạnh, dài 25 - 30cm, hơi gồ lên
ở chỗ có
hạt,
khía rãnh dọc. Hạt màu đen, to bằng hạt đậu Hà Lan, tròn có 3 cạnh và 3 cánh màu
trắng dạng màng. Đây loài thực vật duy nhất ở nước ta thuộc họ
Chùm ngây Moringaceae
Cây ra hoa vào tháng 1 - 2.
Nơi sống và thu hái:
Cây nguyên sản của
Ấn Độ, được trồng ở nhiều nước nhiệt
đới. Thường trồng ở các tỉnh phía Nam nước ta từ Quảng Nam - Đà Nẵng qua các
tỉnh Nam Trung Bộ đến tận Kiên Giang (Phú Quốc), trong các vườn gia đình làm rau
ăn. Người ta thu hái các bộ phận của cây quanh năm.
Công dụng:
Nhiều bộ phận của cây như
quả, lá non, hoa các
nhánh non đều có thể dùng làm rau ăn, nhưng phải nấu chín.
Ở Lào người ta cũng
dùng các nhánh non có hoa và quả xanh dùng nấu ăn như rau. Ở Campuchia, người ta
dùng lá và quả vào việc nấu món Somlo. Lá cây có kích thích tiêu hóa, và cây có
tinh lợi tiểu nên cũng được sử dụng trong việc điều trị bệnh Lậu. Rễ là một bộ
phận được sử dụng nhiều làm thuốc ở nhiều nước.
Ở
Ấn Độ rễ được sử dụng như là mộ chất
kích thích trong các cơn đau do bị liệt và sốt từng cơn, dùng trong động kinh,
là chất chuyển máu trong bệnh liệt và thấp khớp mãn tính, như là trợ tim bổ cho
tuần hoàn; cũng dùng chế dạng rượu thuốc thường dùng trong khi ngất, choáng váng
suy nhược thần kinh, đau co thắt ruột, Icteri và sự đầy hơi. Rễ và vỏ cây cũng
dùng gây sẩy thai.
Vỏ rễ dùng như thuốc chườm nóng làm dịu cơn co
thắt. Ở Campuchia, vỏ cây được dùng làm thuốc cho phụ nữ sau khi sinh đẻ uống
như là thức uống chóng lại sức. Ở Thái Lan vỏ thân được dùng làm thuốc thông
hơi. Quả được dùng trị đau gan và tỳ, đau khớp, sài uốn ván và chứng liệt. Hạt
dùng trị bệnh hoa liễu; dầu từ hạt dùng đắp ngoài trị bệnh thấp khớp. Gôm nhựa
từ cây chảy ra, dùng chữa đau răng; phối hợp với dầu vừng làm chế phẩm nhỏ tai
trị bệnh đau tai.
Mô tả loài:
Trần Hợp - Phùng mỹ Trung.
