DU SAM NÚI ĐẤT
Keteleeria evelyniana
Mast., 1903
Keteleeria dopiana
Flous, 1936
Keteleeria roulletii
(Chev.) Flous, 1936
Keteleeria hainanensis
Chun & Tsiang, 1963
Họ:
Thông Pinaceae
Bộ:
Thông Pinales
Đặc điểm nhận dạng:
Cây gỗ, cao đến 35 m, đường kính ngang ngực đến 0,6 - 0,8 m hay hơn, vỏ thân màu
nâu đỏ hay nâu nhạt. Tán hình nón hẹp, cành non có lông, khi già nhẵn, chồi hình
trứng có lông hay nhẵn. Lá mọc xoắn ốc, nhưng do gốc vặn nên xếp ít nhiều thành
hai dãy, chụm lại ở đầu cành, hình dải thẳng, dài 3 - 6 cm, rộng 0,2 - 0,4 cm (ở
cành non kích thước lá lớn hơn), tròn hay có mũi nhọn ở đỉnh. Nón cái mọc
đơn độc ở đầu cành, dựng đứng, khi trưởng thành hình trụ, dài 12 đến 20 cm,
đường kính 3 - 6 cm. Vẩy hình trứng thuôn, mỏng, mặt trong có nhiều khía dọc rõ
rệt. Lá vẩy ngắn, hình thìa, có mũi nhọn ở đỉnh, hơi lộ ở mặt lưng của vẩy. Hạt
2 ở mỗi vẩy, hình thuôn - tam giác, dài 9 - 14 mm, rộng 7 mm, mặt trong có vài
túi nhựa, mang một cánh ở đầu; dài 2 - 2,2 cm, rộng 1,2 - 1,5 cm, gốc rộng và
thót dần về đỉnh, khi chín hơi thò ra khỏi vẩy.
Sinh học, sinh thái:
Nón xuất hiện tháng 5 - 6, hạt chín tháng 10 - 2 (năm sau). Tái sinh từ hạt bình
thường. Mọc ở phần sườn núi gần đỉnh, ở độ cao 500 - 1.600 m, rất rải rác trong
rừng rậm nhiệt đới thường xanh cây lá rộng hoặc rừng hỗn giao cây lá rộng và lá
kim.
Phân bố:
Trong nước: Lai Châu (đèo Pha Đin), Sơn La (Mai Sơn, Mộc Châu, Sông Mã), Hoà
Bình (Đà Bắc), Hà Tĩnh (Hương Sơn: Rào àn), Thừa Thiên - Huế (Phú Lộc: Bạch Mã),
Kontum (Ngọc Linh), Lâm Đồng (Lang Bian, Đơn Dương, Bidoup).
Nước ngoài: Trung Quốc, Lào.
Giá trị:
Gỗ vàng nhạt khá cứng, ít bị mối mọt, dùng trong xây dựng, làm đồ gỗ, làm cầu
hay sản xuất bột giấy.
Tình trạng:
Loài phân bố rộng nhưng mọc khá rải rác, khả năng bị đe doạ khá lớn do bị khai
thác lấy gỗ và môi trường sống bị phá hủy.
Phân hạng: VU
A1a,c,d
Biện pháp bảo vệ:
Loài đã được ghi trong Sách Đỏ Việt Nam (1996) với cấp đánh giá
“sẽ nguy cấp” (Bậc V) và Danh mục Thực vật rừng, Động
vật rừng nguy cấp, quý hiếm (nhóm 2) của Nghị định số 32/2006/NĐ - CP ngày
30/3/2006 của Chính phủ để hạn chế khai thác, sử dụng vì mục đích thương mại.
Cần bảo vệ nguyên vẹn tại các Vườn quốc gia Bì Đúp - Núi Bà và Bạch Mã.
Nghiên cứu trồng lấy gỗ hay làm cảnh trong các vùng sinh thái thích hợp nhằm mục
đích bảo tồn ngoại vi (Ex - situ).
Tài liệu dẫn:
Sách đỏ Việt Nam 2007 - phần thực vật - trang 523.
