NGHIẾN GIẢ HẠT CÓ LÔNG
NGHIẾN GIẢ HẠT CÓ LÔNG
Hainania trichosperma
Merr. 1935.
Pentace eberhardtii
Gagnep. 1943.
Họ: Đay Tiliaceae
Bộ: Bông Malvales
Đặc điểm nhận dạng:
Cây gỗ trung bình, rụng lá trong mùa
đông, cao 10 - 20 m, đường kính 30 - 40 cm. Cành non và trục cụm hoa lúc đầu phủ
đầy lông hình sao ngắn. Lá đơn, mọc cách, phiến lá hình tim, cỡ 8 - 15 x 5 - 11
cm, ở mặt dưới có lông hình sao, chóp lá thót nhọn; gân gốc 5 - 7 cùng với 3 - 4
đôi gân bên; cuống lá dài 3 - 6 cm, có lông. Cụm hoa mọc ở đỉnh cành, dài đến 20
cm, chia nhánh nhiều và kết thúc bởi các xim 3 hoa. Lá đài 5, dài 6 mm, có lông
hình sao ở mặt ngoài. Cánh hoa 5, dài 8 mm, hình tam giác ngược, gần cụt đầu.
Nhị lép 5, mọc đối diện với lá đài. Nhị hữu thụ 18 - 20; chỉ nhị dài 9 mm, nhẵn.
Bầu hình cầu, đường kính 2 mm, có lông hình sao, gồm 5 ô, mỗi ô chứa 4 noãn; vòi
hình dùi. Quả hình nón ngược, dài 2 - 2,5 cm, phủ đầy lông nhung ngắn, tự mở
thành 5 mảnh. Hạt có lông dài màu vàng nâu.
Sinh học và sinh thái:
Mùa hoa tháng 5 - 9, có quả tháng 9
- 12. Cây ưa sáng, mọc rải rác trong rừng rậm nhiệt đới thường xanh mưa mùa ẩm
hoặc rừng thứ sinh ở chân núi đá vôi, ở độ cao 100 - 400 m.
Phân bố:
Trong nước: Lạng Sơn (Đồng Mỏ, Vạn
Linh), Thái Nguyên.
Thế giới: Trung Quốc (Quảng Tây,
Quảng Đông).
Giá trị:
Nguồn gen hiếm và độc đáo, là loài
duy nhất của chi Hainania - đặc hữu của Bắc Việt Nam và Nam Trung Quốc.
Gỗ mềm, nhẹ, khá bền, dùng làm cột nhà, đóng đồ gia dụng; còn có thể dùng làm
bột giấy.
Tình trạng:
Vùng phân bố hẹp, nơi sống bị xâm
hại do nạn phá rừng. Loài còn bị khai thác lấy gỗ.
Phân hạng:
EN B1+2b,c,e.
Biện pháp bảo vệ:
Loài đã được ghi trong
Sách Đỏ Việt Nam (1996) với cấp đánh giá
"hiếm" (Bậc R). Không chặt đốn những cây trưởng thành còn sót lại ở các điểm
phân bố. Có thể tìm nguồn giống mang về trồng tại Trạm Đa dạng sinh học Mê Linh
(Vĩnh Phúc).
Tài liệu dẫn:
Sách đỏ Việt Nam năm 2007 - phần thực vật – trang 352.