New Page 1
GIÁC ĐẾ TRUNG HOA
Goniothalamus chinensis
Merr. et Chun, 1934
Họ: Na Annonaceae
Bộ: Na Annonales
Mô tả:
Cây gỗ nhỏ, cao 2 - 3 m, cành non gần như không có lông. Lá
khá dai, thuôn hoặc hình bầu dục thuôn, dài 13 - 14 - 20 (25)cm, rộng (3)4 - 6
(7)cm, nhẵn ở cả hai mặt, đầu lá tù hoặc thành mũi ngắn, gốc lá hình nêm, gân
bên khoảng 9 - 11 đôi, hơi rõ và vườn hợp ở gần mép lá, cuống lá dài 4 - 6mm,
không có lông. Hoa mọc đơn độc hoặc thành đôi, ở nách lá, cuống hoa dài 1cm,
mang 4 - 5 lá bắc nhỏ, ở gốc. Lá đài 3, xếp van, hình trứng nhọn đầu, dài và
rộng chừng 6mm. Cánh hoa 6, xếp van thành 2 vòng, những chiếc vòng ngoài hình
mác rất nhọn đầu, dài 22mm, rộng 6,5mm.
Cánh hoa vòng trong dài chừng 10mm, nhọn, có móng hẹp ở gốc
và hợp nhau ở đỉnh thành mũ chụp lên nhụy và nhị. Nhị nhiều, chỉ nhị rất rõ,
trung đới dày, mào trung đới hình đĩa tròn đầu. Lá noãn nhiều, dài hơn nhị, bầu
có lông trên khắp bề mặt; núm nhụy hình phễu loe rộng ở đỉnh, dài bằng bầu. Noãn
1 - 2. Phân quả hình trái xoan nhọn ở cả hai đầu, dài 12mm, rộng 5mm, trên cuống
ngắn 3 - 4mm, vỏ quả rất mỏng. Hạt 1, màu nâu, nhẵn.
Sinh học:
Mùa hoa tháng 5 - 7, mùa quả chín tháng 8 - 9. Cây tái sinh
bằng hạt.
Nơi sống và sinh thái:
Mọc trong rừng cây lá rộng, rừng thưa, ở độ cao 1000 - 1200
m.
Phân bố:
Việt
Nam: mới chỉ thấy ở hai điểm là Hà Giang (bắc Quang, Đồng Tâm) và Quảng Ninh
(đảo Ba Mùn).
Thế giới: Trung Quốc (Quảng Đông, đảo Hải
Nam).
Giá trị:
Nguồn gen qúy, hiếm ở nước ta. Hà Giang và Quảng Ninh có thể
là ranh giới phía Nam
khu phân bố của loài.
Tình trạng:
Loài hiếm. Do môi trường sống của loài nằm trong vùng rừng bị
khai thác, nên rất rễ bị nguy cơ mất hẳn ở nước ta.Mức độ đe dọa: Bậc R.
Đề nghị biện pháp bảo vệ:
Khi tu bổ, phục hồi lại rừng ở vùng có loài này sinh sống,
cần phát hiện để chừa lại và chăm sóc như một cây rừng để bảo vệ một nguồn gen
hiếm.
Tài liệu dẫn:
Sách đỏ Việt
Nam -
trang 143.