BỒ CÂU NÂU

Columba punicea (Blyth, 1842)

Alsocomus puniceus Blyth, 1842

Họ: Bồ câu Columbidae

Bộ: Bồ câu Columbiformes

Đặc điểm nhận dạng:

Chiều dài thân: 36 - 41 cm. Con đực trưởng thành có màu lông ở đỉnh đầu và xung quanh mắt trắng bạc và màu xám ở con cái, còn ở chim non có màu nâu hung nhạt như màu lông ở cổ. Da gốc mỏ và vòng quanh mắt màu đỏ.

Sinh học, sinh thái:

Vùng cư trú đa dạng, gặp từ đai thấp tới các đai có độ cao khoảng 1.600m (hay cao hơn như đã gặp ở núi Bi Đúp và Đồi 1978 ở Lâm Đồng). Chủ yếu gặp ở rừng thường xanh nguyên sinh hay thứ sinh, nhưng đồng thời cũng gặp ở những nơi trống trải, rừng cây họ dầu, tre nứa và cả vùng trồng trọt. Chỉ gặp ngoài mùa sinh sản ở rừng ngập mặn hoặc loại rừng khác trên các hòn đảo biệt lập (năm 1995, gặp trên đảo Hòn Mun, thuộc Vườn quốc gia Bái Tử Long, Quảng Ninh). Thức ăn chủ yếu là các loại quả và hạt. Cho đến nay người ta chưa biết rõ quy luật di chuyển trong các vùng cư trú khác nhau của chúng. Về đặc tính sinh sản, được mô tả (79) là chim làm tổ vào tháng 6-7 hàng năm, tổ làm trên cây nhỏ, ở bụi rậm cao hay tre, cách xa mặt đất khoảng 6m, đẻ 01 trứng, màu trắng, kích thước trứng 37,6 x 29,2mm.

Phân bố:

Trong nước: Vùng Đông Bắc, Trung Bộ và Tây Nguyên (Quảng Ninh, Quảng Trị, Thừa Thiên - Huế, Khánh Hoà, Bà Rịa, Gia Lai, Đắk Lắk, Lâm Đồng và Bình Phước).

Thế giới: Đông Bắc Ấn Độ đến Himalaya (Ấn Độ, Trung Quốc, Xri Lanka, Băngladet, Mianma, Thái Lan và Đông Dương).

Giá trị:

Nguồn gen hiếm, đang bị suy giảm. Là loài chim cảnh đẹp.

Tình trạng:

Từ trước đến nay đã gặp ở nhiều nơi trong các vùng phân bố , vào những năm về trước như Quảng Trị, Huế, Nha Trang, Di Linh (Delacour et al. 1931), Plei Ku, Bình Phước (David-Beaulieu, 1936), và các năm gần đây như Cam Ranh, Khánh Hoà, 1966 (Sheppard, 1967), Đắk Lắk (70), Lâm Đồng (Eames et al, 1995, Robson et al., 1994), và một số nơi khác. Nguyên nhân bị đe doạ do vùng cư trú thích hợp bị tác động, và bị săn bắt nhiều, số lượng suy giảm, hiếm gặp. Đang bị đe doạ không chỉ ở nước ta, mà cả trong khu vực và trên thế giới, cần được quan tâm bảo vệ.

Phân hạng: EN A1a,c,d C2a

Biện pháp bảo vệ:

Trong chiến lược bảo tồn đa dạng sinh học quốc gia, cần có kế hoạch điều tra, nghiên cứu về sinh học, sinh thái và tính chất di chuyển của chúng liên quan đến nguồn thức ăn và các khu bảo vệ thiên nhiên hiện đã được xây dựng ở nước ta, cũng như các vùng đệm xung quanh. Giáo dục ý thức bảo vệ cho cộng đồng, giúp họ phân biệt được Bồ câu nâu và các loài cu xanh, cu gáy phổ biến khác, nhằm góp phần ngăn chặn dần hiện tượng săn bắt để lấy thịt và buôn bán loài này. Sách Đỏ Việt Nam (1992, 2000), bậc T (bị đe dọa), Sách Đỏ Chim  Châu Á (2001), bậc Vu (sẽ nguy cấp).